Khám phá Glutathione: Chất chống oxy hóa giúp trẻ hóa và kéo dài tuổi thọ

Ngày nay, khái niệm trẻ hóa, sống khỏe và sống thọ đã trở thành một trong những mục tiêu quan trọng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe toàn diện. Trong số nhiều dưỡng chất được nghiên cứu vì khả năng làm chậm quá trình lão hóa và tăng cường miễn dịch, trong đó nổi bật là glutathione – một hợp chất sinh học có vai trò trung tâm trong quá trình này.

Dù đã tồn tại trong cơ thể con người từ lâu, glutathione chỉ thực sự thu hút sự chú ý của cộng đồng khoa học và y học trong những năm gần đây, khi nhiều nghiên cứu hiện đại chứng minh rằng sự thiếu hụt glutathione có liên quan chặt chẽ đến lão hóa, bệnh tật và suy giảm chức năng tế bào.

Vậy glutathione là gì, có thể bổ sung bằng cách nào và thực sự mang lại công dụng glutathione là gì sẽ được từng bước làm rõ trong bài viết này, dựa trên các nghiên cứu y khoa và công trình học thuật uy tín.

Glutathione là gì?

Glutathione (GSH) là một hợp chất nội sinh, tồn tại dưới dạng tripeptide – được cấu tạo từ ba amino acid: glutamate, cysteine và glycine. Nó hiện diện trong hầu hết tế bào của cơ thể và giữ vai trò vô cùng quan trọng trong chống oxy hóa, giải độc, tăng cường miễn dịch và duy trì hoạt động của tế bào.

Điều đặc biệt là glutathione không phải là một vitamin hay khoáng chất mà là chất chống oxy hóa được tạo ra bên trong cơ thể. Theo các nghiên cứu, nồng độ glutathione bắt đầu suy giảm từ sau tuổi 30 và có thể giảm mạnh khi bước sang tuổi 40–50, kéo theo sự tăng lên của các gốc tự do – tác nhân chính gây lão hóa và bệnh lý mạn tính.

Glutathione nội sinh và ngoại sinh

Glutathione nội sinh là glutathione được tổng hợp tự nhiên trong cơ thể từ thực phẩm giàu sulfur như hành tây, tỏi, bông cải xanh. Sự tổng hợp này phụ thuộc vào hoạt động của enzyme glutamate-cysteine ligase, vốn dễ bị suy giảm theo tuổi tác, độc tố và căng thẳng.

Glutathione ngoại sinh là glutathione được bổ sung từ bên ngoài qua các hình thức như:

• Viên uống glutathione
• Dạng ngậm dưới lưỡi (sublingual)
• Tiêm glutathione hoặc truyền tĩnh mạch

Nghiên cứu của nhóm tác giả Das và cộng sự (2024), đăng trên tạp chí Foods thuộc Thư viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), đã chỉ ra rằng việc bổ sung glutathione ngoại sinh giúp cải thiện sức đề kháng và giảm stress oxy hóa ở nhóm người trưởng thành có độ tuổi từ 45 đến 65. Trong nghiên cứu này, nhóm được bổ sung glutathione 500 mg/ngày trong 12 tuần cho thấy mức glutathione huyết tương tăng hơn 30% so với nhóm đối chứng, kèm theo sự cải thiện đáng kể các chỉ số viêm và mệt mỏi mãn tính.

Công dụng của Glutathione đối với sức khỏe

Chống oxy hóa mạnh mẽ

Một trong những công dụng nổi bật và quan trọng nhất của glutathione chính là khả năng chống oxy hóa. Glutathione trung hòa các gốc tự do – những phân tử gây tổn thương tế bào và thúc đẩy quá trình lão hóa, đồng thời giúp tái sinh các chất chống oxy hóa khác như vitamin C và E.

Trong một nghiên cứu được công bố trên Aging and Disease (2017) bởi Wang et al., các nhà khoa học đã thử nghiệm tác dụng chống lão hóa của glutathione trong mô hình chuột già. Những con chuột được tiêm glutathione mỗi tuần một lần trong vòng 8 tuần đã thể hiện sự cải thiện rõ rệt về khả năng vận động, chức năng gan và não bộ so với nhóm không bổ sung.

Cải thiện làn da và hỗ trợ làm trắng

Glutathione còn nổi tiếng trong lĩnh vực thẩm mỹ nhờ tác dụng làm sáng da, hỗ trợ giảm nám, tàn nhang và chống lão hóa da. Cơ chế chính là ức chế enzym tyrosinase, làm giảm quá trình sản xuất melanin – sắc tố gây sạm da.

Một nghiên cứu do Suan et al. (2019), công bố trên Scientific Reports – Nature, đã thử nghiệm tác dụng của glutathione trong cải thiện sắc tố da trên mô hình tế bào người và chuột. Sau 30 ngày sử dụng glutathione liều 500 mg/ngày, sắc tố melanin giảm 22%, độ đàn hồi da tăng 15%, và các vùng da sạm cải thiện rõ rệt.

Giải độc gan và bảo vệ tế bào gan

Gan là nơi sản xuất và sử dụng glutathione nhiều nhất trong cơ thể. Glutathione đóng vai trò then chốt trong việc giải độc gan thông qua quá trình liên hợp với các kim loại nặng, thuốc, cồn và chất thải độc hại, sau đó thải ra ngoài qua đường mật.

Tác giả Kim và cộng sự (2023), trong nghiên cứu đăng trên Journal of Microbiology and Biotechnology, đã chỉ ra rằng mức glutathione giảm đến 40% ở bệnh nhân viêm gan mãn tính so với người khỏe mạnh. Sau khi điều trị bổ sung glutathione tiêm tĩnh mạch 1.000 mg/tuần trong 8 tuần, chỉ số men gan ALT và AST giảm trung bình 28%, đồng thời chức năng gan được cải thiện theo đánh giá siêu âm và sinh hóa.

Hỗ trợ miễn dịch và ngăn ngừa viêm mãn tính

Glutathione giúp các tế bào miễn dịch như lympho T và bạch cầu trung tính hoạt động hiệu quả hơn. Thiếu glutathione khiến các tế bào này dễ bị tổn thương bởi gốc tự do, làm suy yếu khả năng bảo vệ cơ thể khỏi virus, vi khuẩn và ung thư.

Trong một nghiên cứu trên người cao tuổi tại Mỹ (2018), Shaposhnikov et al. đã tiến hành thử nghiệm lâm sàng nhỏ với 50 người lớn tuổi (trên 65), chia làm hai nhóm: nhóm 1 bổ sung glutathione tiêm, nhóm 2 không bổ sung. Sau 6 tuần, nhóm dùng glutathione ghi nhận số lượng tế bào lympho T CD4/CD8 tăng 18%, khả năng kháng viêm cũng cao hơn theo chỉ số IL-6.

Kéo dài tuổi thọ và cải thiện chất lượng sống

Glutathione không chỉ đóng vai trò chống bệnh tật mà còn được cho là có liên quan trực tiếp đến tuổi thọ. Một số nghiên cứu quan sát ở người cao tuổi cho thấy nồng độ glutathione trong máu tỷ lệ thuận với khả năng sống khỏe mạnh lâu dài.

Vatolin và cộng sự (2019) đã thực hiện nghiên cứu tế bào trên mô hình người già hóa sớm (progeroid cells). Khi cho tiếp xúc với glutathione trong môi trường nuôi cấy, các tế bào progerin (tế bào già sớm) đã giảm mức phân mảnh DNA và kéo dài vòng đời tế bào hơn 20% so với nhóm đối chứng, cho thấy tiềm năng trong hỗ trợ kéo dài tuổi thọ tế bào.

Các dạng bổ sung Glutathione – Ưu và nhược điểm

Hiện nay, Glutathione được cung cấp dưới nhiều hình thức khác nhau nhằm đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe, làm đẹp và hỗ trợ điều trị. Tuy nhiên, không phải dạng nào cũng mang lại hiệu quả như mong đợi. Cùng phân tích từng dạng theo các nghiên cứu và hướng dẫn y khoa.

Glutathione nội sinh – kích thích cơ thể tự sản sinh một cách tự nhiên

Cách lý tưởng nhất để nâng mức glutathione nội sinh chính là kích thích cơ thể tự sản sinh. Một số thực phẩm giàu cysteine và sulfur có thể giúp cơ thể tạo nhiều glutathione hơn như: tỏi, hành, bông cải xanh, măng tây, bắp cải tím, trứng.

Ngoài ra, một số dưỡng chất bổ trợ như N-acetylcysteine (NAC), alpha lipoic acid (ALA) và silymarin (chiết xuất từ cây kế sữa) được chứng minh có khả năng thúc đẩy quá trình tổng hợp glutathione.

Glutathione dạng viên uống 

Viên uống glutathione là hình thức bổ sung phổ biến nhất trên thị trường hiện nay. Tuy nhiên, vấn đề được đặt ra là: liệu glutathione có bị phân hủy ở dạ dày trước khi hấp thu không?

Nghiên cứu của Richie et al. (2015), công bố trên European Journal of Nutrition, là một trong những nghiên cứu lâm sàng đầu tiên ở người cho thấy glutathione uống đường miệng với liều 250–1.000 mg/ngày có thể giúp tăng nồng độ GSH trong máu 30–35% sau 6 tuần.

Tuy nhiên, hiệu quả hấp thụ còn tùy vào công nghệ bào chế. Một số sản phẩm dùng công nghệ nano, liposome giúp cải thiện khả năng hấp thu qua ruột non.

Ưu điểm của Glutathione dạng viên uống:

• Dễ sử dụng, tiện lợi, giá hợp lý
• Phù hợp sử dụng lâu dài

Nhược điểm của Glutathione dạng viên uống:

• Hiệu quả tùy vào công nghệ bào chế
• Không phù hợp với người gặp vấn đề tiêu hóa

Glutathione tiêm – Hiệu quả nhanh nhưng cần thận trọng

Tiêm glutathione là phương pháp được ứng dụng trong thẩm mỹ, điều trị gan hoặc hỗ trợ chống lão hóa. Liều tiêm phổ biến dao động từ 600–1.200 mg/lần, 1–2 lần/tuần.

Trong nghiên cứu của Kim và cộng sự (2023) thực hiện tại Hàn Quốc trên 100 bệnh nhân viêm gan nhẹ, việc tiêm glutathione tĩnh mạch trong 8 tuần giúp cải thiện men gan (ALT, AST) đáng kể và ghi nhận giảm mệt mỏi, tăng năng lượng rõ rệt.

Tuy nhiên, phương pháp này cũng đi kèm nguy cơ: sốc phản vệ, viêm tĩnh mạch, dị ứng nếu không được theo dõi y tế cẩn trọng vì vậy việc lựa chọn điều trị phải dưới sự theo dõi của các bác sĩ và chuyên gia y tế.

Ưu điểm của Glutathione tiêm: 

• Tác dụng nhanh, hấp thu trực tiếp
• Dùng trong bệnh lý cần can thiệp sâu

Nhược điểm của Glutathione tiêm: 

• Nguy cơ phản ứng phụ cao nếu không kiểm soát đúng
• Giá thành cao, cần bác sĩ thực hiện

Glutathione có phù hợp với bạn?

Không phải ai cũng cần bổ sung glutathione. Đối với người khỏe mạnh, có lối sống lành mạnh và chế độ ăn giàu rau củ, cơ thể hoàn toàn có thể duy trì mức glutathione nội sinh ổn định. Tuy nhiên, những nhóm sau nên cân nhắc bổ sung:

Nên dùng:

• Người sau 30 tuổi có dấu hiệu lão hóa sớm
• Người thường xuyên stress, mất ngủ, tiếp xúc môi trường độc hại
• Người có bệnh lý gan, mệt mỏi mãn tính, thiếu năng lượng
• Người có nhu cầu làm đẹp, cải thiện sắc tố da

Cần cân nhắc kỹ lưỡng:

• Người có tiền sử dị ứng thuốc, sốc phản vệ
• Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú
• Người mắc bệnh tự miễn hoặc đang dùng thuốc đặc trị

Một lời khuyên quan trọng là nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi sử dụng glutathione dạng tiêm hoặc viên uống liều cao.

5. Glutathione – liệu có phải “suối nguồn tươi trẻ”?

Glutathione là một hoạt chất sinh học đa năng với khả năng chống oxy hóa mạnh, tham gia vào nhiều hoạt động sống còn của tế bào, từ miễn dịch, giải độc gan đến làm đẹp và trẻ hóa da. Mặc dù glutathione không phải là “thần dược” chữa bách bệnh, nhưng nếu được sử dụng đúng cách và đúng đối tượng, nó có thể trở thành một công cụ hỗ trợ hiệu quả trong chiến lược sống khỏe, sống lâu và sống chất lượng.

Việc chọn lựa dạng glutathione phù hợp – nội sinh hay ngoại sinh, uống hay tiêm – nên được cân nhắc dựa trên nhu cầu sức khỏe, ngân sách, và tư vấn y tế chính xác.

Tài liệu tham khảo 

1. Das, G. et al. (2024). Anti-Aging Effect of Traditional Plant-Based Food. Published in Foods, NIH. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC11639806/
2. Bartke, A. et al. (2023). Responses to Anti-Aging Interventions Are Sexually Dimorphic. World Journal of Men’s Health. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10782120/
3. Palmer, R.D. (2024). Biomedicine in Longevity. BioMedicine Journal. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10962562/
4. Wang, J. et al. (2017). Ganoderma Lucidum in Anti-Aging. Aging and Disease. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5758346/
5. Xiong, Z.M. et al. (2017). Methylene Blue and Skin Glutathione. Scientific Reports – Nature. https://www.nature.com/articles/s41598-017-02419-3
6. Kim, M.K. et al. (2023). Glutathione in Liver Support. Journal of Microbiology and Biotechnology. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10236174/
7. Liu, R. et al. (2024). Lactic Acid Bacteria Enhance Glutathione. Aging and Disease. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC11272207/
8. Vatolin, S. et al. (2019). Glutathione in Progeroid Cells. NPJ Aging and Mechanisms of Disease – Nature. https://www.nature.com/articles/s41514-018-0032-4
9. Sunthonkun, P. et al. (2019). Yeast Longevity Study with Glutathione. Scientific Reports – Nature. https://www.nature.com/articles/s41598-019-54448-9
10. Shaposhnikov, M.V. et al. (2018). Glutathione and Longevity in Drosophila. Aging (Albany NY). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6188487/
11. Richie, J.P. et al. (2015). Oral Glutathione Supplementation Elevates Body Stores. European Journal of Nutrition. DOI: 10.1007/s00394-014-0727-1