CoQ10 là gì? Bật mí công dụng và lợi ích ít ai biết đến!

CoQ10 là chất đồng yếu tố thiết yếu trong hoạt động sản xuất năng lượng tế bào và đóng vai trò chủ chốt trong công tác bảo vệ tim mạch. Dù cơ thể có thể tự tổng hợp CoQ10, nhưng nhiều yếu tố như tuổi tác hoặc bệnh lý có thể làm giảm mức CoQ10 nội sinh, từ đó làm tăng nguy cơ suy giảm chức năng tế bào. Việc hiểu rõ CoQ10 là gì và cách sử dụng đúng cách có thể hỗ trợ cải thiện sức khỏe toàn diện.

CoQ10 là gì?

Định nghĩa và nguồn gốc

CoQ10, tên đầy đủ là Coenzyme Q10, là một hợp chất giống như vitamin được tìm thấy trong mọi tế bào của cơ thể, đặc biệt tập trung nhiều ở tim, gan và thận. Đây là một phần thiết yếu của chuỗi vận chuyển điện tử trong ti thể – “nhà máy năng lượng” của tế bào, nơi sản xuất ra ATP (adenosine triphosphate), nguồn năng lượng chính cho hoạt động tế bào.

CoQ10 có thể được tổng hợp nội sinh trong cơ thể hoặc hấp thu từ thực phẩm và thực phẩm chức năng. Tuy nhiên, khả năng tự tổng hợp CoQ10 có xu hướng giảm theo tuổi tác hoặc do ảnh hưởng từ các bệnh lý mãn tính.

Vai trò sinh học của CoQ10

CoQ10 không chỉ đóng vai trò trung tâm trong quá trình phosphoryl hóa oxy hóa để sản xuất ATP, mà còn là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do. Điều này đặc biệt quan trọng trong các mô hoạt động cao về năng lượng như tim mạch, cơ bắp và não bộ (Miles et al., 2002).

Ngoài ra, một số nghiên cứu lâm sàng cho thấy CoQ10 có thể hỗ trợ cải thiện chức năng tim ở những bệnh nhân suy tim sung huyết, giảm triệu chứng trong bệnh lý thần kinh (như Parkinson) và hỗ trợ cải thiện chất lượng tinh trùng ở nam giới hiếm muộn.

Những ai nên bổ sung CoQ10?

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), việc bổ sung CoQ10 có thể đặc biệt cần thiết ở các nhóm sau:

• Người mắc bệnh tim mạch: Các nghiên cứu chỉ ra nồng độ CoQ10 trong tim bệnh nhân suy tim có thể thấp hơn so với người khỏe mạnh. Bổ sung CoQ10 đã được chứng minh giúp cải thiện phân suất tống máu và khả năng gắng sức (Mortensen et al., 2014).
• Người dùng thuốc statin: Statin, nhóm thuốc giảm cholesterol, có thể làm giảm tổng hợp CoQ10 trong cơ thể. Vì vậy, bệnh nhân dùng statin thời gian dài nên cân nhắc bổ sung CoQ10 để giảm nguy cơ mỏi cơ và mệt mỏi (Marcoff & Thompson, 2007).
• Người lớn tuổi: Khả năng sản sinh CoQ10 giảm cùng với tuổi tác. Bổ sung CoQ10 có thể giúp nâng cao chất lượng cuộc sống, cải thiện chức năng nhận thức và năng lượng tổng thể.

CoQ10 có trong thực phẩm tự nhiên nào? 

CoQ10 tồn tại tự nhiên trong nhiều loại thực phẩm, đặc biệt là:

• Hải sản béo: cá hồi, cá ngừ, cá mòi.
• Thịt đỏ: thịt bò, tim bò, gan gà.
• Các loại hạt: hạt mè, đậu phộng, hạt hướng dương.
• Ngũ cốc nguyên cám và rau xanh: bông cải xanh, rau chân vịt.

Tuy nhiên, nồng độ CoQ10 trong thực phẩm không cao. Ví dụ: 100g thịt bò chỉ chứa khoảng 3-4mg CoQ10. Trong khi đó, liều lượng sử dụng để đạt được hiệu quả điều trị lâm sàng thường vào khoảng 100-300mg/ngày. Do đó, việc dùng thực phẩm chức năng sẽ hiệu quả hơn trong việc bổ sung CoQ10 ở liều lượng có kiểm soát, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu tăng cao hoặc cơ thể không hấp thu tốt.

Cách dùng CoQ10 hiệu quả

Sau khi đã biết CoQ10 là gì, ta hãy cùng tìm hiểu cách sử dụng hợp chất này một cách hiệu quả:

• Liều dùng thông thường: 100–300mg/ngày, chia làm 1–2 lần. Với người có bệnh lý mãn tính có thể cần liều cao hơn, tùy vào chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
• Thời điểm uống: Tốt nhất là dùng CoQ10 trong hoặc sau bữa ăn có chứa chất béo để tăng sinh khả dụng. Các dạng softgel hoặc kết hợp với dầu thực vật giúp tăng hấp thu hơn dạng viên nén thông thường.

Do sinh khả dụng của CoQ10 dạng ubiquinone thấp (khoảng 2-3%), nhiều sản phẩm hiện nay chuyển sang dạng ubiquinol dễ hấp thu hơn. Người cao tuổi hoặc người có vấn đề về tiêu hóa nên ưu tiên dạng này.

Lưu ý và thận trọng khi sử dụng CoQ10

Mặc dù CoQ10 nhìn chung an toàn khi sử dụng đúng liều, vẫn có một số lưu ý quan trọng:

• Không dùng cho phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú nếu không có giám sát y tế. Một số nghiên cứu vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm đối tượng nhạy cảm này.
• Theo dõi tương tác thuốc: CoQ10 có thể làm giảm hiệu quả của thuốc điều trị huyết áp hoặc warfarin (thuốc chống đông máu). Hãy thông báo cho bác sĩ nếu đang dùng các loại thuốc này.
• Các tác dụng phụ hiếm gặp: buồn nôn, tiêu chảy, mất ngủ.

Xem thêm: Spermidine là gì? Công dụng & sự thật ít ai biết về spermidine

Kết luận

Hiểu đúng CoQ10 là gì và vai trò của nó trong cơ thể có thể giúp mỗi người xây dựng chiến lược chăm sóc sức khỏe chủ động hơn. Đây là hợp chất thiết yếu không chỉ hỗ trợ chức năng tim mạch, mà còn giúp tăng cường năng lượng, làm chậm quá trình lão hóa và cải thiện khả năng miễn dịch. Trong bối cảnh môi trường và thói quen sống hiện đại làm giảm khả năng sản sinh nội sinh của CoQ10, việc bổ sung đúng cách từ thực phẩm hoặc thực phẩm chức năng trở nên cần thiết.

Nguồn tham khảo

– Miles MV et al. Coenzyme Q10: A review of its promise as a neuroprotectant. CNS Drug Reviews. 2002.
– Remacle J et al. Ageing, mitochondria and Coenzyme Q10: the neglected truth. Biochemical Pharmacology, 2010.
– Mortensen SA et al. Coenzyme Q10 therapy in heart failure. JACC: Heart Failure, 2014.
– Weber C et al. Food sources and bioavailability of Coenzyme Q10. Molecular Aspects of Medicine, 1997.
– Marcoff L, Thompson PD. The role of Coenzyme Q10 in statin-associated myopathy. Atherosclerosis, 2007.
– Zhang Y et al. CoQ10 improves semen quality: a systematic review and meta-analysis. Andrologia, 2018.